Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, hafızaya dair ezber bozan bulgular ortaya koydu. Çalışmaya göre, anılar beyinde zamanla farklı nöron grupları arasında taşınarak değişiyor.

Nöronlar Sürekli Değişiyor

Fareler üzerinde yapılan deneylerde, hafızanın sanıldığı gibi sabit bir şekilde depolanmadığı gözlemlendi. Sinirbilimciler uzun yıllar boyunca, hipokampüsteki "yer hücreleri"nin belirli ortamları sürekli olarak temsil ettiğine inanıyordu. Ancak yeni bulgular, bu hücrelerin aktivitesinin zamanla değiştiğini gösteriyor.

Bu görüş aslında 2010’lu yıllarda sorgulanmaya başlanmıştı. 2013’te Nature Neuroscience’da yayımlanan bir çalışma, aynı labirente defalarca giren farelerin beyinlerinde farklı nöron gruplarının aktive olduğunu ortaya koymuştu. Bilim insanları bu olguya "hipokampal temsil kayması" adını verdi.

Sanal Gerçeklik Deneyi

Northwestern Üniversitesi’nden Prof. Daniel Dobeck ve ekibi, bu değişimi daha net gözlemlemek için sanal gerçeklik ortamında bir deney tasarladı. Fareler, koşu bandı üzerinde yürürken sabit bir sanal labirentte ilerledi.

• Kokular sabit tutuldu,

• Beyaz gürültü ile akustik ortam dengelendi,

• Nöron aktiviteleri ise floresan ışık teknolojisiyle gerçek zamanlı olarak izlendi.

Sonuç: Hafıza Sürekli Yeniden Yazılıyor

Tüm bu kontrollü koşullara rağmen, beynin sinirsel temsilleri zamanla değişti. Kaydedilen hücrelerin yalnızca %5-10’u her seferinde aynı şekilde aktive oldu. En kararlı anılar ise en "uyarılabilir" hücreler tarafından korunuyordu.

Araştırmacılar bu durumu şöyle yorumluyor: “Beynin bu kayma mekanizması, benzer deneyimleri birbirinden ayırmamıza ve onları ayrı ayrı hatırlamamıza yardımcı oluyor. Yani beynimiz, zamanın akışını hafızamızda organize ediyor.”

Yaşlanma ve Hafıza

Çalışmada ayrıca, yaşlandıkça hipokampal hücrelerin uyarılabilirliğinin azaldığı ve bunun da hafıza kaybıyla ilişkili olabileceği vurgulandı. Bilim insanları, bu uyarılabilirliği koruyacak yöntemlerin hafızayı güçlendirebileceğini düşünüyor.